Araç değer kaybı nasıl tahsil edilir?

Araç değer kaybı, hasar gördükten sonra onarılan aracın piyasa satış fiyatı ile hiç hasar görmemiş bir aracın piyasa fiyatı arasındaki fark olarak ifade edilebilir. Karayolları Motorlu Araçlar Zorunlu Mali Sorumluluk Sigortası Genel Şartlarının 5. Maddesinde, maddi zararların teminatı başlığı altında "Maddi Zararlar Teminatı: Hak sahibinin bu Genel Şartlarda tanımlanan ve zarar gören araçta meydana gelen değer kaybı dahil doğrudan malları üzerindeki azalmadır. Değer kaybı, talep edilmesi halinde, Kurum tarafından belirlenecek usul ve esaslara göre atanacak sigorta eksperi tarafından bu Genel Şartların Ek1’inde yer alan esaslara göre tespit edilir." denilmiştir.

Trafik kazası neticesinde meydana gelen araç değer kaybı Türk Borçlar Kanunu’nun 49. maddesi mucibince, “haksız fiil” kavramı içerisinde değerlendirilmektedir. 2918 sayılı Karayolları Trafik Kanunu’nun 90. maddesinde "Zorunlu mali sorumluluk sigortası kapsamındaki tazminatlar bu kanunda öngörülen usul ve esaslara tabidir. Söz konusu tazminatlar ve manevi tazminata ilişkin olarak bu kanunda düzenlenmeyen hususlar hakkında 11/1/2011 tarihli ve 6098 sayılı Türk Borçlar Kanunu’nun haksız fiillere ilişkin hükümleri uygulanır." hükmü ile de araç değer kaybının haksız fiil sorumluluğu kapsamında kaldığı ifade edilmiştir.

Kaza neticesinde aracın %70 ve daha üzerinde hasar görmesi halinde, Fransızca kökenli bir kelime olan “PERT” tanımlamasıyla adlandırılmaktadır. Aracın pert olması halinde, kasko sigortası kapsamındaki (kasko poliçesinde araç değer kaybının açıkça sayılması gerekmektedir.) durumlarda aracın güncel değeri ödenirken, Zorunlu Mali Sorumluluk Sigortası kapsamındaki araçlarda, poliçede belirtilen teminat miktarı, kusur oranı ile orantılı olarak değerlendirilecektir. Araç değer kaybı talep edenin daha az kusurlu olması gerekmektedir.  Araç değer kaybı taleplerinde, kazaya uğrayan araç, ticari bir faaliyet içerisinde kullanılıyorsa, avans faizi istenebilecektir. Nitekim Yargıtay hukuk Genel Kurulu 2020/  17-4/170 esas 2022/698 K. Sayılı ilanında, gerçek veya tüzel kişi tacirler arasında, haksız fiil sorumluluğundan kaynaklanan uyuşmazlıklar da dahil olmak üzere, her türlü nedenden kaynaklanan uyuşmazlıklarda, açıkça talep edilmesi halinde, Merkez Bankası'nın kısa vadeli avans kredileri için uyguladığı faiz oranında temerrüt faizi uygulanması gerektiğine karar vermiştir. Buradan hareketle, kaza nedeniyle ticari bir faaliyet etkilenmediyse yasal faiz, ticari bir faaliyette kullanılan araç değer kaybına uğradıysa avans faizi istenebilecektir. Araç değer kaybı talepleri ile birlikte yargılama giderleri ekspertiz ücreti talep edilebilecektir. Araç değer kaybı talebi için öncelikle, 2917 Karayolları Trafik Kanunu’nun 97. maddesi uyarınca dava açmadan ya da tahkim yoluna başvurmadan önce sigortacı şirkete başvurmak zorunluluğu getirilmiştir. Sigorta şirketi, başvuruyu en geç 15 gün içerisinde yazılı olarak cevaplamazsa veya verilen cevap, talebi karşılamazsa, hukuk mahkemelerinde dava yoluyla değer kaybının istenebilmesi için, arabulucuya başvurulması mümkün hale gelir. Yani öncelikle sigorta şirketinden değer kaybı talep edilmeli, 15 gün içerisinde yazılı olarak cevap verilmediği takdirde veya verilen cevap talebi karşılamadığı takdirde zorunlu arabuluculuk başvurusu yapılmalıdır. Uzlaşma sağlanamaması halinde, genel mahkemede dava yoluna gidilmesi olanaklı hale gelecektir. Ancak araç değer kaybının sigorta şirketinden istenmesi sonrasında tahkim yoluyla talep edilmesi için arabuluculuk başvurusu zorunlu değildir. Araç değer kaybı taleplerinde zaman aşımı süresinin alt sınırı 2 yıl, üst sınırı ise 10 yıl olarak uygulanmaktadır.

 Araç değer kaybı taleplerinde, kaynaklı ana parçalarda değişim, kaynaklı ana parçalarda düzeltme, bu parçalar dışındaki parçalar ve boya uygulanan aksamlar bakımından değerlendirme yapılır. Ayrıca kazaya karışan aracın piyasadaki satış kolaylığı, hasarın boyutu, aracın üretim yılı, markası, modeli, kilometresi, hasar geçmişi ve niteliği, işlem gören parçaların niteliği ve sayısı, trafiğe çıkış tarihi gibi parametreler dikkate alınmaktadır. Sigorta Tahkim Komisyonu başvurularında, başvurular komisyona ulaştıktan sonra Sigorta Tahkim Komisyonu raportörleri tarafından en geç 15 gün içerisinde ön inceleme raporu hazırlanır. Başvurunun sigorta hakemlerine iletilip iletilmeyeceğine karar verilir. Başvuru şartları taşıyor ve sigorta hakemlerine iletilmesine karar verilirse, sigorta hakemlerinin başvuruyu en geç 4 ay içerisinde karara bağlaması zorunludur. (Bu yazı bilimsel amaçlı olmakla birlikte Avukatlık Meslek Kurallarına uygun olarak, Türkiye Barolar Birliği Reklam Yasağı Yönetmeliği 9. maddesi kapsamında ifade hakkı içerisinde hazırlanmıştır.)